Dlaczego rynek pomiarów elektrycznych jest tak zepsuty?

Krótko i na temat: kontrole oraz sporządzić protokół może osoba posiadająca świadectwo kwalifikacyjne „D” w zakresie czynności kontrolno-pomiarowych. Wystarczy jedna osoba. Mówi o tym wprost ustawa prawo budowlane, art. 62:

Kolejnym ułatwieniem jest to, że kursy i egzaminy odbywają się również w formule online, nie musisz wychodzić z domu, aby być elektrykiem. Mało tego, kiedyś na facebook’u widziałem ogłoszenie pewnej firmy orgaznizującej szkolenia i egzaminy… z gwarancją zdania egzaminu, w przeciwnym wypadku zwracali pieniądze.
Podsumowując – droga do zawodu elektryka nie jest trudna. Wystarczy zdać „sepy”, kupić miernik i można działać.

Jest ich całe mnóstwo. Można wręcz przebierać w urządzeniach. Jednym z nich jest Sonel MPI-507, którego recenzowałem w tym artykule. Koszty mierników są wysokie, za wspomnianego Sonela trzeba zapłacić ok. 5500 zł brutto. Tym bardziej, że jeden miernik nie wystarczy, gdy myślimy poważnie o pomiarach. Musimy np. dokupić coś do fotowoltaiki, luksomierz, miernik do rezystywności gruntu itd.  Oczywiście są kombajny, które mają prawie wszystko, ale są bardzo ciężkie i drogie. Do tego dochodzi wzorcowanie, które nie jest obowiązkowe, ale wymagane przez inspektorów nadzoru lub zamawiających i dla świętego spokoju trzeba to mieć. Kolejny koszt. Poza tym trzeba mieć również podstawowe narzędzia i wskaźnik napięcia.

Teoria, której nikt z nas nie lubi, przy wykonywaniu sprawdzeń instalacji elektrycznej jest szalenie istotna. Bez niej nie da się wykonywać pomiarów elektrycznych. Pod warunkiem, że chcemy wykonywać je rzetelnie i wiedzieć co robimy. Co z tego, że pomiar np. impedancji pętli zwarcia nie wyjdzie, w sensie samego jej wyniku, jak nie będziemy wiedzieli jak z tego wybrnąć i co napisać w protokole. Albo inny przykład – pomiary rezystancji izolacji, na ich wynik ma wpływ kilka urządzeń – czy elektryk, który nie ma pojęcia co sprawdza będzie wiedział dlaczego miernik wskazuje 0 omów? Wszystko może być przecież dobrze. Czy różnicówka może służyć zamienne do wyłącznika nadprądowego, jako urządzenia wyłączające? Przykłady można mnożyć. Kolejną bardzo istotną rzeczą są oględziny, które przeprowadza się jako pierwsze. Jeżeli ich wynik jest negatywny to odstępuje się od dalszych czynności związanych z kontrolą instalacji. Czy elektryk bez wiedzy będzie potrafił ocenić czy dany ogranicznik przepięć zabudowany w rozdzielnicy będzie miał w niej zastosowanie? Czy wyłączniki różnicowoprądowe są odpowiedniego typu? Czy przewody są odpowiednio zabezpieczone? Jaki przekrój i długość przewodu powinna być zastosowana jako przewód uziemiający z SPD? I tak dalej, pytań jest mnóstwo.
Prawda jest taka, że większość elektryków takiej wiedzy nie ma. Dlaczego? Bo nikt od nich jej nie wymaga. Ma być protokół i koniec, kogo obchodzi czy tam jest B16 czy wkładka 20A gG zabezpieczająca gniazdko. Protokoły są wykonywanie na kolanie, zawarta w nich jest nieprawda i bzdury. Do protokołów nie są dołączane obowiązkowe plany i schematy instalacji. Wpisywane są błędne zabezpieczenia, nie ma protokołów z oględzin. I co z tego, skoro nikt tego nie sprawdza? Ma być tanio i dobrze. I jest… tylko tanio. W rzeczywistości inwestor nie ma bladego pojęcia w jakim stanie jest jego instalacja.
Ostatnio otrzymałem zapytanie na wykonanie pomiarów elektrycznych w Katowicach. Wielki biurowiec, w zapytaniu ilość punktów pomiarowych była określona na 4500. W mailu zwrotnym zapytałem inwestora o to czy posiada aktualne schematy elektryczne swojej instalacji, czy gniazda są opisane (mają np. trwale zamocowane oznaczniki na obudowach), czy dysponuje planami instalacji. Tak jak przewidywałem, na wszystkie pytania odpowiedź brzmiała „nie”. Wyjaśniłem panu, że najpierw należy wykonać inwentaryzację instalacji a dopiero później przystąpić do sprawdzenia. Odpowiedź brzmiała mniej więcej tak: „wie pan, ktoś chce jeździć Dacią a ktoś Mercedesem. Ja wybieram Dacię i interesuje mnie jak najniższa cena, ktoś się pod tym tyle lat podpisywał to niech dalej bierze za to odpowiedzialność”. Czyli cena, cena, cena. Nikogo nie obchodzi czy gniazdka są zabezpieczone różnicówkami czy może wkładkami bezpiecznikowymi 32A gG. Niestety inwestor ma prawo do takiego podejścia, ponieważ nikt nie kontroluje przeprowadzającego pomiary elektryczne. Pod warunkiem, że nikomu nic się nie stanie. Abstrahując od tego, że zgodnie z polską normą 60364 wykonawca sprawdzeń ma obowiązek dołączyć do protokołu np. schematy i plany instalacji, bardzo mało tzw. „pomiarowców” to robi. No bo po co?

Oczywiście w przypadku tego sprawdzenia w protokole wszędzie było wpisane B16 jako urządzenie zabezpieczające, żadnych zaleceń, instalacja sprawna w 100%, brak rzutów, schematów.  Niestety jest to powszechna praktyka firm, które wykonują pomiary instalacji elektrycznych – brak rzutów czy schematów instalacji pozwalających jednoznacznie zidentyfikować obiekty podlegające sprawdzeniu. 

Czy to nie jest przypadkiem tak, że elektrycy się nie znają, ponieważ nie ma źródeł wiedzy o pomiarach? Nie jest. Dzisiaj mamy szeroki dostęp do wiedzy i mamy skąd się uczyć. Przede wszystkim wszelkie opracowania Dr inż. Edwarda Musiała oraz książki prof. Stanisława Czappa i Henryka Markiewicza. Poza tym mamy książkę Orlika, która daje dobre podstawy. Dostęp do norm jest płatny, ale jeżeli ktoś poważnie myśli o pomiarach to musi sobie wykupić tych kilka podstawowych. Poza tym są teraz grupy, fora, filmiki, szkolenia online. Jak widać nie ma usprawiedliwienia dla pomiarowców partaczy.

W większości przypadków tak wyglądają przetargi. Wg mnie nie da się opierać swojej działalności rynku tylko „przetargowym”, z prostej przyczyny: będzie to nieopłacalne. Zostaniemy zmuszeni do zaniżania cen, aby wygrywać postępowania.